بازار خودرو ایران امسال نیز میزبان میهمانانی جدید خواهد بود، میهمانانی که قرار است در داخل به تولید برسند و تنوعی بیشتر به سبد محصولات صنعت خودرو کشور بدهند.

رانا و سمند دیزلی ایران خودرو، سراتوی سایپا و مزدا3 جدید «گروه بهمن» از جمله خودروهایی هستند که قرار است امسال روانه بازار شوند و این در حالی است که به اعتقاد برخی کارشناسان هر کدام از خودروهای مذکور با چالش‌های خاص خود روبه‌رو هستند که در این گزارش به آنها می‌پردازیم.

رانده شده می‌آید

از رانا شروع کنیم، خودرویی که سه سال تمام از رونمایی آن می‌گذرد و یادآور خاطره‌ای شیرین برای جواد نجم‌الدین (مدیرعامل فعلی ایران خودرو) و روزی نه چندان خوش برای منوچهر منطقی (مدیرعامل پیشین ایران‌خودرو) است.

رانا 29 فروردین ماه سال 88 در حالی رونمایی شد که در همان روز منطقی پس از هفت سال مدیرعاملی در ایران خودرو، تودیع و جواد نجم‌الدین به جای وی سکان هدایت آبی‌های جاده مخصوص را به دست گرفت. از همین رو، هرگاه نام «رانا» می‌آید، ایران خودرویی‌ها به یاد رفتن منطقی و آمدن نجم‌الدین می‌افتند و به یاد می‌آورند که قرار بود این محصول چند ماه پس از رونمایی به تولید رسیده و روانه بازار شود، هرچند این گونه نشد و حاشیه‌هایی خاص گریبان آن را گرفت.

رانا که از آن با نام دومین محصول ملی ایران‌خودرو یاد می‌شود، به فاصله کوتاهی پس از رونمایی با چالش در تولید و قیمت مواجه شد و ایران خودرویی‌ها اعلام کردند تولید این محصول توجیه اقتصادی ندارد. آن طور که مسوولان ایران خودرو در آن زمان عنوان کردند، رانا با توجه به شرایط فنی و اقتصادی قبلی (دوران مدیرعاملی منطقی) طراحی شده و چون اوضاع فرق کرده و شرایط و هزینه‌های تولید سخت و زیاد شده است، دیگر نمی‌توان رانا را با برآوردهای قبلی به تولید رساند و عرضه کرد.

این موضوع سبب شد تا پرونده رانا به طور موقت به بایگانی برود. با گذشت زمان شرایط به شکلی پیش رفت که ایران خودرو حتی به فکر جایگزین رانا نیز افتاد و در چند مرحله اعلام کرد محصولی دیگر را به جای آن تولید خواهد کرد.

یک روز از تولید خودرویی زیر هشت میلیون تومان صحبت به میان آمد، یک روز از خودرویی زیر 10 میلیون تومان و روز دیگر هم از خودرویی چینی که در مورد این آخری، کار به واردات محصول نمونه و تست نیز کشیده شد. اینها در حالی بود که دست تقدیر سرنوشت دیگری را برای محصول جدید ایران خودرو رقم زد و پرونده رانا از بایگانی این شرکت بیرون کشیده شد تا تولید و عرضه این محصول دوباره مورد بررسی قرار گیرد.

در نهایت نیز مسوولان ایران خودرو، برای توسعه محصولات خود بار دیگر از به جریان افتادن دوباره پرونده تولید رانا صحبت به میان آوردند.

اما این بار آبی پوشان ایران خودرو از رانا به عنوان محصولی به روز و ملی یاد کردند و هرچند وقت یکبار نیز اخباری در مورد زمان تولید و عرضه آن به بازار منتشر می‌شد.

در آخرین خبری نیز که درباره رانا منتشر شده، ایران خودرو اعلام کرده این محصول را طی سال جاری روانه بازار خواهد کرد. با آمدن رانا، اگرچه عضوی جدید به سبد محصولات ایران خودرو اضافه می‌شود، اما طبعا ایران‌خودرویی‌ها با وجود تحریم و موانع پیش رو باید خود را آماده وقوع هر اتفاقی بکنند.

در این بین به نظر می‌رسد هزینه تولید و در نتیجه قیمت تمام شده رانا اصلی ترین چالش پیش روی ایران خودرو در مورد این محصول است، زیرا در حال حاضر هزینه‌های تولید خودرو رشد کرده و قیمت‌گذاری نیز همچنان در دستان دولت گرفتار است.

هرچند رانا قرار بود با قیمت پایه 5/11 میلیون تومان روانه بازار شود و مدل فول آن نیز قیمتی برابر با 5/13 میلیون تومان داشته باشد، اما چون محاسبات الان با سه سال پیش که قرار بود رانا تولید شود، فرق کرده، دیگر عملا امکان تولید رانا با این قیمت‌ها وجود ندارد. ایران خودرویی‌ها نیز در آخرین اظهارات خود تاکید کرده اند رانا قیمتی زیر 15 میلیون تومان خواهد داشت و این «زیر 15 میلیون تومان» می‌تواند 14 میلیون و 900 هزار تومان هم باشد!

از سوی دیگر با توجه به آنکه رانا روی پلت فرم پژو‌206 صندوقدار طراحی شده و وابستگی قطعه‌ای و ارزبری دارد، تامین قطعات و تولید یک‌دست و یکنواخت آن نیز دیگر چالش پیش روی ایران خودرو به حساب می‌آید.

این موضوع می تواند مستقیما بر قیمت رانا نیز تاثیر بگذارد، زیرا اگر تیراژ کم باشد، عرضه نیز کم خواهد بود و با توجه به احتمال بالا بودن تقاضا برای رانا، قیمت آن بیش از پیش‌بینی‌ها از آب در خواهد آمد.

در این شرایط به نظر می‌رسد هرچه تولید رانا زودتر آغاز شود، قیمت آن اقتصادی‌تر خواهد بود، زیرا هزینه‌های تولید خودرو در کشور روز به روز در حال بالا رفتن است و رانا اگر امروز ساخته شود، بهتر از فردا خواهد بود.

اما از رانا که بگذریم، ایران خودرو قصد دارد در سال جاری سمند دیزلی (گازوئیلی) را نیز روانه بازار کند که اگر این اتفاق رخ بدهد، سرفصلی خوشایند در صنعت خودرو کشور خواهد بود.

به هر حال خودروهای دیزلی از دو جنبه «مصرف سوخت» و «آلایندگی» نسبت به بنزین‌سوزها مزیت دارند و تولید سمند می‌تواند راه را برای سایر خودروهای دیزلی نیز باز کند.

آن طور که کارشناسان می‌گویند، یک خودرو دیزلی در مسیری معین و یکسان، 40 درصد سوخت کمتری نسبت به همتای بنزین سوز خود مصرف می‌کند و همچنین آلایندگی آن نیز در سطح پایین‌تری قرار می‌گیرد.

اینها البته قسمت مثبت ماجراست و بخش چالشی داستان به تامین گازوئیل استاندارد برای خودروهای دیزلی برمی‌گردد. در حال حاضر غالب گازوئیل تولیدی در کشور دارای آلایندگی بسیار بالایی است و اصلا قابلیت استفاده در خودروها را ندارد و بنابراین موفق شدن سمند دیزلی یا هر خودرو گازوئیل‌سوز دیگری، به تامین سوخت استاندارد بستگی دارد.

البته مسوولان وزارت نفت وعده داده اند که در سال جاری در کنار بنزین استاندارد، گازوئیل استاندارد را نیز عرضه خواهند کرد که باید منتظر ماند و دید.

سراتوی داخلی

اما دیگر محصولی که قرار است امسال به جمع تولیدات صنعت خودرو کشور بپیوندد، کیاسراتو نام دارد و سایپایی‌ها هم اکنون مشغول آماده‌سازی خط مونتاژ آن هستند.

سراتو البته هم اکنون در بازار خودرو کشور حضور دارد، منتها وارداتی به حساب می‌آید و قیمت آن بیش از دو برابر نرخ واقعی اش (قیمت کارخانه‌ای) است. هرچند تعرفه واردات خودرو به کشور 90 درصد تعیین شده، اما با در نظر گرفتن مالیات و برخی هزینه‌های جانبی، مشتریان عملا مجبورند خودروهای خارجی از جمله سراتو را با بیش از دو برابر قیمت واقعی آن خریداری کنند.

این در حالی است که اگر خودرویی در داخل به مونتاژ برسد، تعرفه واردات قطعات آن نهایتا 64 درصد خواهد بود. با این حساب، سایپایی‌ها می‌توانند سراتو را با تعرفه حداکثر 64 درصدی به تولید برسانند و هرچه به داخلی سازی این محصول نیز اضافه شود، از رقم تعرفه کاسته خواهد شد. این موضوع سبب می‌شود قیمت سراتو در حد قابل توجه و چشمگیری کاهش یابد و از بالای 50 میلیون فعلی به زیر 40 میلیون تومان برسد.

این البته مستلزم داخلی سازی قطعات سراتو و منظم بودن روند تامین قطعات آن است، به نحوی که اگر قطعات به موقع تامین نشود و داخلی سازی روندی کند داشته باشد، هزینه‌های تولید بالا می‌رود و قیمت نیز افزایش خواهد یافت. به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین چالش سایپایی‌ها در مونتاژ سراتو، به موضوع محدودیت‌های بین‌المللی برمی‌گردد، زیرا این محدودیت‌ها را شرکت کیا نیز اعمال می‌کند و این به معنای بروز اختلال‌های احتمالی در پروسه تامین قطعات سراتو است.

یک شاسی بلند چینی دیگر

سری هم به بخش خصوصی بزنیم و ببینیم ارمغان آنها برای بازار خودرو کشور طی سال جاری چیست.

طبق آخرین اخبار، سه شرکت بخش خصوصی «گروه بهمن»، «کرمان موتور» و «راین خودرو» قصد دارند به ترتیب «مزدا3 با موتور 1600 سی‌سی»، «لیفان X60» و «توجوی» را امسال تولید و روانه بازار کنند.

این در حالی است که به نظر می رسد «گروه‌بهمن» کار سخت تری در مقایسه با همتایان خود دارد، زیرا شرکت مزداموتورز ژاپن نیز محدودیت‌هایی را برای همکاری با صنعت خودرو ایران اعمال کرده و این می تواند به قیمت کند شدن پروسه تامین قطعات مزدا3 با موتور 1600 سی‌سی تمام شود.

«گروه بهمن» هم اکنون مدل 2000 سی‌سی مزدا3 را نیز مونتاژ می کند که البته طبق اخبار منتشر شده، با مشکلاتی در تامین قطعات و تولید آن مواجه شده بود.

وضعیت مبهم «گروه بهمن» در شرایطی است که به نظر می‌رسد «راین خودرو» و «کرمان‌موتور» کار راحت‌تری برای تولید محصولات جدید خود دارند، زیرا طرف‌شان چینی است و فعلا بناست با ایرانی‌ها راه بیاید.

در این بین، کرمان موتوری‌ها می‌خواهند X60 را که شاسی بلند است روانه بازار کنند که می‌تواند رقیبی باشد برای X33 چری.

از آن سو راین خودرو هم که اواخر سال گذشته «توجوی» محصول شرکت JAC چین را رونمایی کرد، قصد دارد این محصول را اواخر بهار امسال به بازار بدهد. این خودرو قیمتی حدود 20 میلیون تومان خواهد داشت و باید با پژو 206 و تندر-90 رقابتی سخت را آغاز کند.

وانت‌های جدید

از سواری‌ها بگذریم و سری هم به وانت‌های جدیدی که قرار است امسال به بازار بیایند بزنیم.

طبق اخبار منتشره، ایران خودرو قصد دارد وانت تندر-90 را بالاخره امسال روانه بازار کند و از آن سو «گروه بهمن» هم عرضه وانت کاپرای تک کابین را در دستور کار خود قرار داده است.

کاپرای تک ‌کابین از اردیبهشت‌ ماه سال جاری وارد بازار ایران خواهد شد و این در حالی است که «گروه بهمن» تولید وانت کاپرا دوکابین را از اوایل سال 1389 در کشور آغاز کرده و این محصول در حال حاضر در دو مدل تک دیفرانسیل و دو دیفرانسیل تولید می‌شود. به نظر می رسد وانت کاپرا تک‌ کابین قیمتی حدود 25 میلیون و 500 هزار تومان داشته باشد. حجم موتور وانت‌های کاپرا 2400 سی‌سی است که با همکاری شرکت ZX چین در ایران تولید می‌شوند.

اما وانت تندر نیز که روی پلت فرم X90 طراحی و تولید خواهد شد نیز بالاخره قرار است امسال روانه بازار شود و با آمدن آن، ممکن است وانت پیکان غزل خداحافظی را بخواند. این البته در حالی است که قیمت وانت تندر بسیار بالاتر از وانت پیکان خواهد بود و طبعا کیفیت بالاتر و مصرف سوخت کمتری نیز خواهد داشت.