علی شایان - سحرگاهان

استامینوفن کدئین ؛ موارد مصرف، عوارض جانبی و تداخل دارویی
ترکیب استامینوفن و کدئین برای کاهش دردهای خفیف تا شدید به کار می رود. کدئین یک ماده مخدر است که برای تخفیف درد بر روی سیستم اعصاب مرکزی (مغز و طناب نخاعی) اثر کرده، درد را کاهش می دهد. تذکرات مهم در هنگام مصرف دارو برای جلوگیری از ناراحتی معده، استامینوفن و کدئین را با غذا یا شیر مصرف کنید. در صورتی که این دارو در آغاز درد مصرف شود، بهتر و سریع تر عمل می کند. پس منتظر نمانید مدتی از شروع درد بگذرد و شدیدتر شود. اگر این دارو را به صورت یک برنامه منظم و نسخه تجویز شده پزشک مصرف می کنید، سر ساعت دوز توصیه شده را دریافت مینمایید، البته گاهی به زمان مصرف قرص بعدی نزدیک می شوید؛ در این شرایط هرگز دو برابر (دو قرص استامینوفن) نخورید، بلکه همان دوز تجویز شده را مصرف کنید. اثرات جانبی اثرات ناشی از مصرف استامینوفن کدئین شامل یبوست، سرگیجه، خواب آلودگی، خشکی دهان، برافروختگی، سبکی سر، کاهش اشتها، تهوع، مشکل یا درد به هنگام ادرار و تعرق است. این اثرات جانبی پس از سازگاری بدن با دارو از بین می روند. در صورت یبوست باید مواد فیبری بیشتری (میوه تازه و سبزی ها، سالاد، نان سبوس دار) مصرف کرد. - ورزش و نوشیدن آب بیشتر هم به رفع این مشکل کمک می کند. - برای رفع خشکی دهان، آدامس بدون قند بجوید. - در صورت خواب آلودگی یا سبکی سر، مدتی نشسته یا دراز بکشید. به هنگام بلند شدن آرام برخیزید و مراقب پله ها نیز باشید. عوارض اصلی در صورتی که اثرات جانبی از بین نرفت یا آزاردهنده شد، حتماً با پزشک مشورت کنید. بخصوص اگر دچار اضطراب، دشواری در تنفس، برانگیختگی، خستگی، تپش قلب، راش یا بثورات جلدی، گلودرد و تب، لرز، خونریزی های غیرطبیعی، کبودی پوست، ضعف یا زرد شدن چشم و سفید شدن چشمها شدید حتماً پزشک معالج خود را آگاه کنید. تداخلات دارویی استامینوفن و کدئین با انواع داروها تداخل می کنند: - مصرف همزمان استامینوفن کدئین دار با دیگر داروهای دپرسان سیستم عصبی مرکزی (مانند آنتی هیستامین ها، باربیتورات ها، آرامبخش های عضلانی و...) یا با داروهای آنتی دپرسان سه حلقه ای می تواند باعث خواب آلودگی شدید شود. - یک بازدارنده مونوآمین اکسیداز ( MAO ) در مدت 14 روز مصرف این دارو می تواند منجر به عوارض جانبی شدید و غیر قابل پیش بینی شود. - مصرف طولانی مدت و دوزهای بالای استامینوفن می تواند اثرات داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین و هپارین را افزایش دهد، ترکیب این داروها به این طریق، ممکن است منجر به خونریزی شود. - داروهای ضد غش و باربیتورات ها ممکن است باعث افزایش اثرات سمی استامینوفن بر کبد شوند. در صورتی که داروهای دیگری مصرف می کنید، بویژه اگر با موارد زیر مواجه شدید، حتماً پزشک خود را مطلع نمایید: - در صورت مشاهده هرگونه واکنش آلرژیک یا غیرعادی پس از مصرف هر دارو بویژه استامینوفن ساده یا کدئین و یا سایر مخدرها مانند هیدروکدون، هیدرومورفون، مپریدین، متادون، مورفین، اکسی کدون و پروپوکسی فن. - سابقه ابتلا به ناراحتی های حاد گوارشی، آسم، اختلال خونی، بیماری مغزی، کولیت، صرع، سنگ مثانه یا سنگ صفرا، آسیب سر، بیماری قلبی، بیماری کلیوی، کبدی، ریوی، روانی، پروستات، تیروئید یا ادراری. - دچار شدن به سرگیجه یا خواب آلودگی بر اثر مصرف دارو. در ضمن عدم شرکت در هر فعالیتی که نیازمند هوشیاری است مانند رانندگی یا کار با تجهیزات خطرناک. - پیش از جراحی یا هر روش درمانی پزشکی یا دندان پزشکی، پزشک را از مصرف استامینوفن کدئین آگاه کنید. به دلیل آنکه استامینوفن کدئین حاوی کدئین است امکان استفاده از آن به عنوان داروی مخدر وجود دارد. معمولاً این دارو به مدت طولانی مصرف نمی شود، زیرا تحمل نسبت به آن به سرعت ایجاد می شود بنابراین دوز مصرف را بالا نبرید یا به طور ناگهانی آن را قطع نکنید. در هر مورد با مشورت پزشک اقدام نمایید. اگر به مدت طولانی آن را مصرف کرده اید، ممکن است با واکنشهایی مانند تهوع، آبریزش بینی، اختلالات خواب، انقباضات معدی، تعرق یا ضعف مواجه شوید. در این موارد زیرنظر پزشک دوز دریافتی را کم کنید. - افزایش دوز استامینوفن به تنهایی هم نباید اولین بار سر خود و بدون مشورت با پزشک صورت گیرد. پیش از مصرف داروهای بدون نسخه برای سینوزیت، مسکن ها، ضد آلرژی و آسم قرصهای رژیمی و... از محتوای استامینوفن آن آگاه شوید. - در صورت بارداری حتماً پزشک را مطلع نمایید. اثر این دارو در این دوران کاملاً در انسان مطالعه نشده است. اگر طی بارداری کدئین به طور مرتب مصرف شود، می تواند منجر به اعتیاد جنین به دارو و بروز نشانه هایی به هنگام تولد نوزاد شود.در صورتی که کودک با شیر مادر تغذیه می شود و مادر استامینوفن کدئین مصرف می کند، لازم است پزشک را در جریان گذارد. مقادیر کم این دارو ممکن است از طریق شیر وارد بدن کودک شده و باعث خواب آلودگی او شود.

نکاتی در مورد قرص سرماخوردگی بزرگسالان
- نام آشناترین دارویی که این روزها مصرف آن نیز زیادتر شده، قرص سرماخوردگی بزرگسالان یا همان «ادالت کولد»است. - قرص ادالت کولد ترکیبی است از سه داروی استامینوفن، فنیل افرین و کلرفنیرامین. - استامینوفن ضد تب و کاهنده درد است. فنیل افرین نیز نوعی ترکیب ضد احتقان بینی است و کلرفنیرامین نیز ضد حساسیت است. - از قرص ادالت کولد در درمان علایم سرماخوردگی و آنفلوانزا، سینوزیت و آلرژی استفاده می شود. - میزان مصرف آن در بزرگسالان دو قرص هر 4 تا 6 ساعت است. در کودکان نیز یک قرص هر چهار ساعت استفاده می شود. در بزرگسالان نباید روزانه بیشتر از 12 قرص و در کودکان بیشتر از 6 قرص مصرف شود. - اگر بخواهیم شیوه اثر قرص سرماخوردگی بزرگسالان را در بدن بررسی کنیم باید به ساز و کار هر سه جزء آن بپردازیم. جزء استامینوفنی این قرص با مهار سنتز پروستاگلاندین ها موجب کاهش تب می شود. کلرفنیرامین با تأثیر بر عروق خونی، دستگاه گوارش و دستگاه تنفس از طریق رقابت با هیستامین، پاسخ حساسیتی را از طریق مهار کردن هیستامین کاهش می دهد و فنیل افرین نیز سبب انقباض سریع و طولانی مدت شریانچه ها شده و در نتیجه موجب کاهش ترشح مایعات و احتقان مخاطی می شود. - تحریک پذیری، گیجی و خواب آلودگی از مهمترین عوارض مصرف این دارو به شمار می رود. - این دارو با داروهایی همچون فنی توئین، ریفامپین، کاربامازپین تداخل دارویی دارد، بنابراین در صورت مصرف هر کدام از این داروها به پزشکتان اطلاع دهید تا میزان کمتری دارو تجویز کند. - این قرص به دلیل دارا بودن کلرفنیرامین می تواند سبب خواب آلودگی شود، بنابراین توصیه می شود، از رانندگی و فعالیتهایی که نیاز به دقت زیاد دارد تا چند ساعت پس از مصرف دارو خودداری کنید. - بیماران مبتلا به پرفشاری خون و بیماری های قلبی بویژه بیماری های عروق قلب و نارسایی قلبی و کسانی که دچار تنگی نفس شده اند باید با مشورت پزشک و با احتیاط از این دارو استفاده کنند؛ زیرا این قرص دارای منقبض کننده های عروقی است و با تنگ کردن عروق موجب تشدید بیماری های قلبی می شود. ژشت.ژبجعصبس

«اورلیستات»؛ دارویی معجزه آسا برای کاهش وزن؟!
برای نخستین بار از اواسط سال 2009 در اتحادیه اروپا یک قرص ضد چاقی به طور آزاد در داروخانه ها به فروش می رسد. این قرص ملقب به « Alli » با عنوان داروی معجزه آسا برای افرادی که می خواهند به راحتی وزن خود را کاهش دهند، به بازار عرضه شده است. سازندگان این قرص، آن را یاری کننده مردم در کاهش وزن می دانند: «آلی» نخستین داروی لاغری است که توانسته تأیید سازمان دارو و غذای آمریکا را بگیرد. این قرص کار یک آنزیم گوارشی بدن به نام لیپاز را تقلید می کند. لیپاز باعث تجزیه و هضم چربی غذا می شود. کارخانه تولید کننده « Alli » معتقد است، خوردن یک دوز از این دارو هنگام خوردن غذا باعث می شود به میزان 30 درصد جذب چربی غذا کاهش پیدا کند. اما شرکت سازنده این دارو تأکید کرده است که مردم از این دارو تنها به عنوان یک روش کمکی در کنار استفاده از رژیم های غذایی کم چربی و ورزش استفاده کنند. کارخانه داروسازی انگلیسی آمریکایی که این قرص را به بازار عرضه کرده است، آلی را برای کسانی پیشنهاد می کند که میزان وزن و قدشان از حد نصاب 28 به بالاست، یعنی وزنشان حداقل 10 کیلوگرم از قدشان بیشتر است و می خواهند به راحتی وزن کم کنند. از سوی دیگر مخالفان این قرص بر این عقیده اند، استفاده بیرویه از این قرص می تواند در درازمدت سبب بیماری های سختی از جمله سرطان روده شود. به هر حال در کمتر از دو ماه، بیش از 200 هزار بسته از این دارو در فرانسه به فروش رسیده است، یعنی حدود هزار بسته در ساعت. حال با در نظر گرفتن قیمت هنگفت این دارو، معادل 60 یورو (قیمت در انگلستان یک پوند ) به ازای هر بسته، بدون شک داروخانه های فرانسه هواداران تراز اول آلی به شمار می آیند. * آیا قرص آلی معجزه می کند؟ قرض آلی دوز پایین تری از داروی «اورلیستات» ( Xenical ) است که از جذب چربی در روده شما جلوگیری می کند و چربی جذب نشده با مدفوع خارج می شود. لازم است، بدانید فقط 30 درصد جذب چربی های خورده شده توسط این دارو مهار می شود و به همین دلیل است که معمولاً درمان چاقی با این دارو به علت نا آگاهی کافی بیماران به شکست می انجامد. بنابراین از این دارو انتظار معجزه نداشته باشید؛ چون میانگین کاهش وزن با آن در حد متوسطی است؛ یعنی حدود 3 کیلوگرم پس از یک سال. عوارض جانبی این دارو شامل اسهال حاوی چربی و کمبود ویتامینهای محلول در چربی است؛ چون اورلیستات مانع جذب ویتامینهای محلول در چربی (مانند A ، D و E ) می شود. بدین ترتیب با خوردن این قرص، نیاز به مصرف مکمل ویتامین پیدا می کنید؛ همچنین خانمهای شیرده، باردار و بچه ها باید از مصرف این دارو خودداری کنند. به گفته محققان، ابتدایی ترین و متداول ترین شیوه مقابله با چاقی استفاده از رژیم غذایی مناسب و همچنین ورزش کردن است. محققان می گویند، در مراحل بعدی و زمانی که درمان چاقی با رژیم یا ورزش امکان پذیر نشد، می توان از این داروی جدید استفاده کرد. نحوه عملکرد قرص ضدچاقی به این ترتیب است که مانع می شود معده فرد چربی جذب کند و در نتیجه چربی مازاد به صورت پسمانده از بدن دفع می شود. نتایج آزمایش روی این داروی جدید نشان داد افراد داوطلبی که همراه با هر وعده غذایی یک دوز از این قرص را مصرف کردند، پس از گذشت 6 ماه توانستند به طور متوسط 10 کیلوگرم وزن خود را کاهش دهند. * پزشک چه وقت داروی ضد چاقی تجویز می کند؟ بهترین راه کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش منظم است. اما اگر شما جزو افرادی باشید که برای کاهش وزن تلاش می کنید و اضافه وزن برای شما مشکلات پزشکی ایجاد کرده باشد، داروهای کاهنده وزنی که پزشک تجویز می کند، ممکن است به شما کمک کند. پزشک شما در صورتی که این معیارها را داشته باشید، ممکن است به دارو درمانی برای شما اقدام کند: - سایر روش های کاهش وزن در شما موفق نباشد. - ضریب توده بدنی ( BMI ) به عنوان معیار چاقی در شما بالاتر از 24 باشد و شما دچار عوارض پزشکی چاقی مانند دیابت، فشار خون بالا یا قطع تنفس در هنگام خواب باشید. - BMI شما بالاتر از 30 باشد. * هشدارها: استفاده از این دارو برای افرادی که تحت پیوند عضو قرار گرفته اند، به خاطر احتمال تداخل دارویی ممنوع است. همچنین افرادی که دارو های رقیق کننده خون مانند وارفارین مصرف می کنند یا به خاطر ابتلا به دیابت یا مشکلات تیروئیدی تحت درمان هستند، باید پیش از دریافت دارو با پزشکشان مشورت کنند. کالج سلطنتی پزشکان عمومی در بریتانیا گفت، هرکس می خواهد این دارو را مصرف کند باید با پزشک خود مشورت کند؛ زیرا برخی از عوامل چاقی مفرط قابل درمان است و به علاوه همه این افراد می توانند در مقابل سایر بیماری ها آسیب پذیر باشند که پیش از مصرف دارو باید مورد بررسی قرار گیرد. شرکت داروسازی گلاسکو اسمیت کلاین می گوید آزمایشهای کلینیکی آنها نشان می دهد که مصرف اورلیستات ( Orlistat ) همزمان با مصرف کالری کمتر، و چربی کمتر، می تواند در مقایسه با رژیم تنها، به کاهش 50 درصدی وزن یا بیشتر کمک کند. اما اگر آنها همچنان بر خوردن چربی اصرار ورزند، برخی عوارض جانبی ناخوشایند مانند اسهال و مشکل گاز زیاد را تجربه خواهند کرد.

درمان آسیب مغزی با پیوند سلولهای عصبی
طبق مطالعه ای که بتازگی منتشر شده است، پیوند سلولهای عصبی به موشهایی که دچار آسیب مغزی شده بودند، به آنها کمک کرد تا قدرت فراگیری و حافظه خود را به طور کامل بازیابند. به گزارش خبرنگار ساینس دیلی، محققان در این مطالعه که محور تمرکز آن بر هیپوتالاموس قرار داشت، سلولهای عصبی را به موشهای مبتلا به آسیب مغزی پیوند زدند. هیپوتالاموس محل فراگیری و حافظه مغز محسوب می شود. در این مطالعه مشاهده شد، سلولهای عصبی پیوند زده شده به موشهایی که دچار آسیب مغزی شده بودند، احتمالاً از طریق کمک به پرورش عوامل رشد، به آنها کمک کرد تا توانایی فراگیری و به خاطر آوردن خود را کاملاً بازیابند. بر اساس مطالعاتی که پیش از این در زمینه پیوند در سیستم عصبی انجام شده است، این مطالعه مهم تأیید می کند که پیوند سلولی به مغز کمک می کند تا خود را ترمیم کند. این مطالعه نهایتاً می تواند به کشف روشهای درمانی جدید برای کمک به بیماران مبتلا به زوال عقل کمک کند. دانشمندان اکنون می توانند از طریق داروهای جدید، سلولهای اصلاح شده ژنتیکی، پیوند سلولهای مغزی عصبی و غیر عصبی، روشهای جدیدی را برای کمک به ترمیم یک سیستم عصبی آسیب دیده، ابداع و آزمایش کنند.

سطح تحصیلات در ابتلا به آسم تأثیرگذار است
پژوهشگران می گویند، افراد تحصیل کرده کمتر از بیماری آسم آسیب می بینند. نتایج یک تحقیق نشان داده است، افرادی که به آسم مبتلا هستند هر چقدر زمینه تحصیلی بیشتری داشته باشند، شرایط بهتری را سپری می کنند و خیلی بهتر از عهده این بیماری برمی آیند. به گفته محققان، در افرادی که کمتر از 12 سال دوره تحصیلات رسمی در مدرسه را گذرانده اند، علایم بیماری آسم وخیم تر و شدیدتر است. در این مطالعه دکتر «هاکیم لاووی» و «سیمون باکن» از بیمارستان «ساکری - کوئر» در کانادا به همراه یک تیم تحقیقاتی، شدت آسم را در یک گروه 871 نفره از بیماران بزرگسال بررسی کردند. محققان دریافتند، در این بیماران هرچه سطح تحصیلات پایین تر باشد، کنترل آسم دشوارتر می شود، بیمار به فوریتهای پزشکی بیشتری نیاز پیدا می کند و تأثیر بیماری شدیدتر می شود. بر همین اساس در بیمارانی که کمتر از 12 سال در دوران مدرسه تحصیل کرده اند، احتمال نیاز به فوریتهای پزشکی و ضرورت اورژانس ناشی از حملات آسم 55 درصد افزایش می یابد. محققان می گویند، کاهش سطح تحصیلات معمولاً به معنی افت شرایط اجتماعی و اقتصادی به طور کلی است و این امر می تواند توجیهی برای نتایج بدست آمده باشد. آسم اختلالی است که در آن گاهی تنفس مشکل می شود و تنگی نفس به صورت متناوب رخ می دهد. علایم و شدت بیماری در افراد مختلف متفاوت است. برخی افراد سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس را تقریباً هر روز دارند. برخی دیگر در فواصل بین حملات تنگی نفس علامتی ندارند. برخی از ورزشکاران حرفه ای مبتلا به آسم هستند و طی ورزش شدید کمی احساس تنگی نفس می کنند، در حالی که برخی افراد حین ورزش معمولی دچار حمله شدید آسم شده و نیاز به درمان اورژانسی پیدا می کنند. به هر حال همه مبتلایان به آسم در این نکته مشترک هستند که مجاری هوایی در آنها به صورت غیر طبیعی متناوباً تنگ می شود. بیشترین موارد آسم در حوالی پنج سالگی تشخیص داده می شود، به همین دلیل بیشتر افراد تصور می کنند که آسم، بیماری کودکان است. اما احتمال کمی نیز وجود دارد که افراد در سنین مختلف دچار این بیماری شوند. برخی مطالعات بیان می کنند، احتمالاً ابتلا به عفونتهای تنفسی در کودکی احتمال ابتلا به آسم را کاهش می دهد. به همین دلیل این بیماری در جوامع پیشرفته بیشتر از کشورهای در حال توسعه دیده می شود. اگر شما یک فرد بالغ مبتلا به آسم هستید، احتمالاً بیماری را از مدتها پیش داشته و خواهید داشت. هنوز مشخص نیست که چرا بیشتر کودکان مبتلا به آسم معمولاً در حوالی سنین بلوغ خوب می شوند و اگر بیماری در این سنین خوب نشود، احتمالاً برای همیشه باقی خواهد ماند. اما شرایط بیماری را می توان بخوبی اداره کرد. اگر آسم کنترل شود، علایم بروز نمی کنند و می توان یک زندگی معمولی و مفید داشت.

90/11/29::: 11:27 ع

نظر()

قرص های جدید سرماخوردگی

علی شایان

چند سالی هستش که قرص های سرماخوردگی با ترکیب های جدید تولید شده و در بازار دارویی ایران عرضه شدند مثل کلد استاپ شرکت لقمان، کلداکس دکتر عبیدی و بایلنول کلد و بایلنول کلد فورت و عبیدی کلد و عبیدی کلد فورت.

شرکت باختر شیمی کار جالبی رو از روی نمونه خارجی دارو در بازار دارویی ایران ارایه داد که همون بایلنول کلد باشه. که تو یک بلیستر دو نوع قرص وجود داره 8 قرص زرد برای استفاده در روز ( صبح و ظهر) که حاوی استامینوفن، فنیل افرین و دکسترومتورفان هستش و 4 قرص آبی برای مصرف در وعده شب که علاوه بر سه ترکیب قبل کلرفنیرامین هم داره و چون کلرفنیرامنین خواب آور هستش فقط در قرص های آبی که شب مصرف می شه موجوده تا در طول روز خواب آلودگی نیاره.

این نوع بسته بندی ابتدا توضیحش برا مریضا سخت بود اما الان دیگه جا افتاده.

شرکت دکتر عبیدی هم یک نوع از این دارو رو با نام عبیدی کلد تولید کرده که داخل یک جعبه دو بلیستر دارو هستش. بلیستر به رنگ نارنجی که قرصهای روزه و حاوی استامینوفن، سودوافدرین و دکسترومتورفان هستش و قرص های با بلیستر قهوه ای که قرص های شبه و علاوه بر 3 ترکیب قبل حاوی کلرفنیرامین هم هست.

وقتی که داروی این دو کارخونه رو با هم مقایسه می کنیم می بینیم که بسته بندی شرکت باختر شیمی چقدر دوراندیشانه و حساب شده بوده و بسته بندی شرکت دکتر عبیدی چقدر بی حساب کتاب.

حالا می گید چرا؟

اول اینکه اگه قرار باشه قرص های شب هر شب یک عدد خورده بشه ( که قاعدتا هم همینجوره و بیشتر نمی شه خورد) و قرص های روز حداقل دو تا، 5 تا از قرص های شب اضافه میمونه و چون این دارو در بسته بندی جعبه ای حاوی یک بلیستر قرص روز 10 عددی و یک بلیستر قرص شب 10 عددی عرضه شده عملا نمیشه یک بلیستر دیگه قرص روز به مریض داد. پس بیمار عملا باید 5 تا قرص اضافه رو بندازه دور.

دوم اینکه چون بلیستر ها جدا هستند موجب اشتباه می شه و ممکنه بیمار با بی دقتی در هر وعده از قرص شب استفاده کنه مخصوصا اگه جعبه دارو رو انداخته باشه دور.

سوم بیمار مجبوره اگه جایی بخواد بره دو بلیستر همراه خودش ببره.

چهارم تجربه تو این مدت به من ثابت کرده که معمولا بیماران یک بلیستر دارو رو بهتر از دو بلیستر قبول می کنند و این یعنی کم فروخته شدن عبیدی کلد.

به نظر من بهتره که شرکت دکتر عبیدی یک تجدید نظری روی بسته بندی دارو انجام بده و هر دو نوع قرص رو به نسبت 2 به یک در یک بلیستر عرضه کنه تا تو نحوه عرضه دارو تو بازار دارویی هم یکسان سازی بشه و مصرف کنندگان و بیماران سر در گم نشند.

بین خودمون باشه چند روزه پیش یکی از پرسنل داروخونه یکی از این عبیدی کلد ها رو داد دست مریضی که قرص سرما خوردگی می خواست. مریض گفت چجوری مصرف کنم. پرسنل داروخونه هم با اطمینان کامل گفت اول بلیستر نارنجی رو روزی 3 تا بخور تموم که شد بعد بلیستر قهوه ای. مریض رو که داشت می رفت بیرون صدا کردم و بلند بلند جوری که پرسنل هم بشنوه کامل براش توضیح داد.

حالا بماند که پرسنل این داروخونه خنگ و تنبلند و حتی به خودشون زحمت نمی دن روی جعبه دارو رو بخونن اما همین بهانه ای شد تا اینو بنویسم.

90/11/29::: 10:41 ع

نظر()

سرنوشت برادران و خواهران شاه

علی شایان

سرنوشت 11 خواهر و برادر محمدرضاپهلوی

سرنوشت دیگر برادران وخواهران تنی و ناتنی محمدرضا نیز خالی از عبرت نیست.

به گزارش قدس انلاین به نقل ازخبرآنلاین: 1- علیرضا پهلوی دومین پسر و پنجمین فرزند رضا خان و برادر تنی محمدرضا بود. او در سال 1301 به دنیا آمد.

مدتی در تهران و لوزان سویس تحصیل کرد و در سال 1315 به ایران بازگشت و وارد دانشکده افسری شد. در سال 1320 از این دانشکده فارغ التحصیل شد و به همراه پدر به تبعیدگاهش در سن موریس رفت و تا زمان مرگ در کنار او بود.

علیرضادر سال 1323 وارد ارتش فرانسه شد و تا سال 1326 در آنجا خدمت کرد و سپس به ایران بازگشت. علیرضا در ایام خدمت در فرانسه با دختری لهستانی تبار ازدواج کرد و از او صاحب پسری شد، ولی دربار ایران این ازدواج را به رسمیت نشناخت و بنابراین همسر و فرزند شاهپور علیرضا در پاریس زندگی می‌کردند.

علیرضا پهلوی در 6 آبان 1333 درست در زمانی که شایعه ولیعهدی او (به دلیل بچه دار نشدن محمدرضاشاه و ثریا اسفندیاری ) بر سر زبان‌ها بود، در یک سانحه? هوایی کشته شد. جنازه او در کنار جسد مومیایی پدرش رضا شاه که از آفریقا آورده شده بود، در در شهر ری به خاک سپرده شد.

2- اشرف پهلوی خواهر همزاد محمدرضا پهلوی است. نام وی در زمان تولد «زهرا» بود که بعدها به «اشرف‌الملوک» و «اشرف» تغییر یافت. او پس اتمام تحصیلات رایج آن زمان ،بنا به توصیه پدرش با علی قوام پسر قوام‌الملک شیرازی ازدواج کرد که بعد از 20شهریور این امر به طلاق انجامید. وقتی رضا شاه مجبور به ترک ایران شد، اشرف در آخرین دیدار با پدر مأموریت یافت تا یاور و همدم برادرش محمدرضا پهلوی باشد.
دومین ازدواج او با احمد شفیق، خواهر زاده ملک فاروق پادشاه مصر بود . وی در دوران نخست وزیری مصدق بخاطر دخالت در سیاست و حمایت از مخالفان دولت از کشور تبعید شد و به فرانسه رفت. قبل از کودتای 28مرداد وارد تهران شد.
بعد از مدتی ازدواج او با شفیق به طلاق انجامید .اشرف بعد از سال 40با جوان تحصیل کرده‌ای به نام مهدی بوشهری پور در پاریس ازدواج کرد .اشرف بخاطر نوع شخصیت و دخالتش در سیاست ایران و دست داشتن در معاملات مالی و اقتصادی و نیز زندگی خصوصی جنجال‌برانگیز و مفاسد اخلاقی گسترده، مورد انتقادشدید مخالفان حکومت پهلوی قرار داشت.
فساد مالی و اخلاقی اشرف پهلوی به حدی بود که حتی ساواک را به واکنش واداشت و رفتارهای او را مغایر شئون سلطنت گزارش کرد. خبرهای متعدد از دخالت او در قاچاق مواد مخدر در کنار عیاشی و ولخرجی، در همه محافل بر سر زبانها بود.
اشرف در سالهای پس از انقلاب در امریکا زندگی می کرد و درحال حاضر از سرنوشت او خبری در دست نیست. یکی دو سال پیش، جسته و گریخته، خبرهایی از ابتلای او به آلزایمر شدید حکایت می کرد.
3- غلامرضا پهلوی ششمین فرزند و سومین پسر رضا شاه بود.مادرش پس مدت کوتاهی بر اثر ناسازگاری از رضا شاه جدا شد و در خانه‌ای که برای وی در نظر گرفته شده بود با تنها فرزندش زندگی می‌کرد. غلامرضا پس از تحصیلات ابتدایی به همراه سه تن از برادران ناتنی‌اش (عبدالرضا پهلوی، احمدرضا پهلوی و محمودرضا پهلوی) برای ادامه تحصیل به مدرسه انستیتو لو روزه سوییس فرستاده شد و پس از اتمام تحصیل، در سال 1315 به همراه سایر برادران به ایران بازگشت و همگی به خواست پدرشان وارد دبیرستان نظام شدند.
غلامرضا در سال 1320 و پس از کنار رفتن رضاخان از سلطنت به همراه پدر مجبور به ترک ایران و اقامت در آفریقای جنوبی شد. پس از مرگ پدرنیز اجازه بازگشت به او داده نشد و ناچار برای ادامه تحصیل به دانشگاه پرینستون آمریکا رفت ولی پس از یک سال با اجازه برادرش محمدرضا شاه پهلوی به ایران بازگشت و وارد دانشکده افسری شد و در مهر ماه 1327 دوره دانشکده افسری را به پایان برد و به تدریج مدارج نظامی را تا اخذ درجه سرتیپی در سال 1350 طی کرد.
ریاست کمیته ملی المپیک،ریاست باشگاه سوارکاران،آجودانی ویژه? شاه،عضویت در شورای نیابت سلطنت از جمله مشاغل وی بود.او همچنین در بسیاری از مجامع و محافل به نمایندگی از شاه شرکت می‌کرد. فعالیتهای اقتصادی گسترده و نامشروع او، زبانزد خاص و عام بود.
او در سال1357 ایران را ترک کرد و کسی از سرنوشت او خبر ندارد.

4 - عبدالرضا پهلوی درمهرماه 1303 به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و مقدمات نظام را در تهران سپری کرد. سپس به همراه برادرش محمدرضا برای تحصیل به مدرسه «انستیتو لو روزه» سوییس فرستاده شد. پس از بازگشت به ایران در سال 1315 وارد مدرسه نظام و دانشکده افسری شد. او پس از برکناری و تبعید پدرش با او به آفریقای جنوبی رفت و پس از مرگ رضا خان در سال 1323 برای ادامه تحصیل در رشته اقتصاد در دانشگاه هاروارد به آمریکا رفت.
پس از اتمام تحصیلات در سال 1326به ایران بازگشت و علی رغم داشتن تحصیلات عالیه در رشته اقتصاد تنها سمت تشریفاتی ریاست افتخاری برنامه هفت ساله دولت به او سپرده شد.
اودر سال 1329 ازدواج کرد اما به دلیل مسایل خانوادگی و شخصی و اختلاف همسرش با محمدرضا پهلوی از دربار دوری می‌جست و بیشتر وقت خود را صرف شکار و تاکسیدرمی حیوانات و کشاورزی و رسیدگی به زمین‌های کشاورزی 3700هکتاری خود در دشت ناز ساری می‌کرد. وی همچنین چندین دوره ریاست مجمع جهانی حفاظت از حیات وحش را به عهده گرفت.
نامبرده پس از انقلاب در سال 1357 به اتفاق خانواده‌اش کشور را ترک کرد و هیچکس از محل زندگی او اطلاعی ندارد و گفته می شودکه نام خانوادگی خود را هم تغییر داده است .
5-احمدرضاپهلوی هشتمین فرزند و پنجمین پسر رضا شاه بود. او در سال 1304به دنیا آمد و پس از تحصیلات ابتدایی مشغول تحصیل در مدرسه نظام بود که پس از برکناری و تبعید پدرش در سال 1320با او به آفریقای جنوبی و در سال 1323برای ادامه تحصیل به بیروت رفت.
پس از بازگشت به ایران در سال 1325 با سیمین تاج بهرامی دختر دکتر حسین احیاءالسلطنه بهرامی (همان کسی که در صحن مجلس شورای ملی به گوش سید حسن مدرس سیلی زد) ازدواج کرد .این پیوند در سال 1333به جدایی انجامید .احمدرضا در سال 1337 دوباره ازدواج کرد .
او در امور اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دخالتی نمی‌کرد و کمتر در دربار حاضر می‌شد . پس از انقلاب اسلامی درسال 1357به اتفاق خانواده‌اش ایران را ترک کرد و در سال 1361با بیماری سرطان خون در فرانسه درگذشت.
6-محمودرضا پهلوی نهمین فرزند و ششمین پسر رضا خان در مهرماه 1305به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و مقدمات نظام را در تهران سپری کرد. او پس از برکناری و تبعید پدرش با او به آفریقای جنوبی رفت و پس از مرگ رضا شاه به ایران بازگشت و چندی بعد برای ادامه تحصیل در رشته مدیریت بازرگانی و صنعتی در دانشگاه کالیفرنیا و میشیگان به آمریکا رفت.
او پس از بازگشت به ایران در سال 1333 ازدواج کرد که این ازدواج پس از سه سال به جدایی انجامید . محمودرضا در سال 1343 با مریم اقبال دختر دکتر منوچهر اقبال ازدواج کرد ولی نامبرده نیز پس از مدتی از او جدا شد .
وی در سال 1357 ایران را ترک کرد و در سال 2010 در کالیفرنیادرگذشت.
7- حمیدرضا پهلوی یازدهمین فرزند رضا خان وهفتمین پسر وی در 13تیر ماه 1311به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی را در تهران سپری کرد.
او پس از برکناری و تبعید پدرش با او به آفریقای جنوبی رفت و پس از مرگ رضا شاه در سال 1323برای ادامه تحصیل به بیروت فرستاده شد ولی پیشرفتی در این زمینه نداشت و در عوض اهل خوشگذرانی بود.به همین خاطر در سن 19سالگی مقدمات ازدواج او را فراهم کردند و در سال 1330با دخترعموی مادرش ازدواج کرد و صاحب یک فرزند شد ولی این ازدواج اندکی بعد منتهی به جدایی گردید.
او سپس با زنی دیگرازدواج کرد واز او هم صاحب دو فرزند شد. این ازدواج هم دوامی نیافت . حمیدرضا پهلوی از سوی خاندان سلطنت متهم بودد که در مجامع و محافل موجبات آبروریزی خانواذه سلطنتی رافراهم می‌آورد تا اینکه در سال 1340به طور کامل از دربار طرد شد و عنوان شاهزادگی از او سلب گردید.
او به علت عدم ارتباط با خاندان پهلوی، پس از انقلاب ، ایران را ترک نکرد و در سال 1371درگذشت و در بهشت زهرا دفن شد.
8- فاطمه پهلوی دهمین فرزند رضاخان درسال1307 متولد شد .تحصیلات متوسطه اش را نیمه تمام گذاشت و سپس در بیروت، اروپا و آمریکا ادامه تحصیل داد. در زمان رضا شاه، دربار ایران طرحی برای ازدواج فاطمه با خسرو خان قشقایی در دست داشت که با شکست مواجه شد.پس از مرگ پدرش، ابتدا در مرداد 1327با یک روزنامه‌نگار آمریکایی ازدواج کردو از او صاحب یک دختر دو پسر شد. این ازدواج موجب اعتراضاتی در ایران گردید. چرا که ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان ممنوع و ازدواج زن ایرانی با تبعه سایر کشورها نیاز به کسب اجازه قبلی از دولت ایران داشت. نادیده گرفتن این دو مورد موجب شد تا فاطمه پهلوی از امتیازات خود محروم گردد.
از سوی دیگر دربار نیز نسبت به این ازدواج روی خوشی نشان نداد. چرا که فاطمه پهلوی جشن ازدواج خود را در پاریس و درست در روزی برگزار نمود که دربار ایران به مناسبت خاکسپاری رضا شاه عزای عمومی اعلام کرده بود. اخبار این ازدواج و همزمانی آن با عزاداری به صورت بسیار پر سر و صدا در مطبوعات انعکاس یافت.
سرانجام دربار در سال 1332به فاطمه پهلوی و شوهرش اجازه بازگشت به کشور را داد . در مرداد 1338فاطمه از شوهرامریکایی اش طلاق گرفت و در آبان همان سال با سپهبد محمد خاتمی ازدواج نمود. خاتمی در سال 1354در حال کایت‌سواری در حوالی سد دز با کوه برخورد کرد و کشته شد.
فاطمه پهلوی از جمله اعضای خاندان پهلوی بود که به فعالیت‌های اقتصادی روی آورد و یکی از سهامداران اصلی «شرکت سی.آر.سی» بود که در سال 1343باشگاه پرسپولیس را راه‌اندازی نمود. اندکی پیش از انقلاب اسلامی، او روانه خارج از کشور شد. مدتی ساکن پاریس بود و سپس به لندن رفت و در سال 1366 در آنجادرگذشت. وی کاخهای متعددی در تهران و شمال ایران داشت.
9-شمس (خدیجه) پهلوی در سال 1296 به دنیا آمد. او پس از سپری کردن تحصیلات رایج در آن زمان،به اصرار پدرش با فریدون جم فرزند مدیرالملک جم (وزیر و نخست وزیر دوره قاجار و پهلوی) ازدواج کرد. لیکن پس از کناره‌گیری رضا شاه از سلطنت، از همسرش جدا شد و چندی بعد در سال 1322با عزت‌الله مین‌باشیان که هنرمند بود آشنا شد و در سال 1324در قاهره با او ازدواج کرد. همسر جدید او نام و نام خانوادگی خود را به مهرداد پهلبد تغییر داد. مهرداد پهلبد در سال 1343به وزارت فرهنگ و هنر منصوب گردید و تا 1357در این سمت باقی ماند.
او در کاخی در مهرشهر کرج به نام کاخ مروارید زندگی می‌کرد. این کاخ توسط موسسه رایت آمریکا ساخته شده است.
وی ریاست کانون بانوان ایران را که در اردیبهشت سال 1314 توسط رضاشاه برای پیشبرد و اجرای اهداف خود درخصوص کشف حجاب ایجاد شده بود، بر عهده داشت.
خبرآنلاین: رضاخان 11 و به روایتی12 فرزند داشت که نخستین پسرش ، محمدرضا بعد از او به سلطنت رسید. محمدرضا پس از فرار از ایران و سقوط رژیمش،به سرعت تنها شد و سران رژیمهای مصر و اردن و مغرب و مقامات امریکا دست از حمایتش برداشتند. او در سال 1359به دنبال گذراندن دوره سخت بیماری سرطان، دهها میلیارد سرمایه هایی را که از ایران برده بودبرای خانواده اش باقی گذاشت.
شمس و خانواده‌اش در شهریور ماه سال 1357کشور را ترک کردند و چندی بعد در کشور ترینیداد و توباگو در منطقه کارائیب ساکن شدند.
شمس پهلوی در اسفند 1374در سن 78سالگی درگذشت و در ایالت کالیفرنیا به خاک سپرده شد.
10- همدم‌السلطنه نخستین فرزند رضاخان بود. در زمان سلطنت پدرش در مجالس و محافل مطرح نبود و بیشتر اوقات را با نامادری‌اش ملکه تاج‌الملوک می‌گذراند و همدم و مصاحب او بود. او با ابوالفتح آتابای ازدواج کرد.
برخی، همدم السلطنه را فرزند صفیه همدانی دانسته‌اند. صفیه همدانی زنی بود که در زمان خدمت رضاخان در همدان به ازدواج موقت او در آمد.به نقل برخی منابع، او فرزند مریم سوادکوهی بود و مادرش در جوانی درگذشت.همدم السلطنه که نام اصلی اش فاطمه بود در سال 1357 در تهران درگذشت.
11- صدیقه پهلوی متولد 1296فرزند یکی از 4همسر رضاشاه یعنی زهرا سوادکوهی بود و مادرش را در شیرخوارگی به علت بیماری سل از دست داد. صدیقه پهلوی تا زمان انقلاب ایران با نام خانوادگی پدرخوانده اش، کدویی، شناخته می شد و لذا هرگز به خاندان سلطنتی راه نیافت. او در دی ماه 1368در سن 72سالگی در تهران درگذشت و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

90/11/21::: 11:17 ع

اولین دیدگاه را شما بگذارید

همه چیز در باره عملیات کربلای 4

علی شایان

همه چیز در باره عملیات کربلای چهار

یزدفردا :در سالگرد عملیات کربلای چهار بد نیست با تمام جزئیات این عملیات آشنا شویم

براساس راهبرد نظامی ارائه شده از سوی سپاه پاسداران به مسئولین کشور، برای نیل به پیروزی در جنگ می بایست در جبهه جنوب، جاده های شمالی و جنوبی بصره و نیز در جبهه شمالی، جاده های مواصلاتی کرکوک به بغداد قطع و یا تهدید شوند و در نتیجه، صدور نفت عراق به خارج کاملا قطع گردد و سپس حرکت اصلی به سمت بغداد آغاز شود.
بر همین اساس، محاصره و سپس تصرف شهر بصره به عنوان هدف عملیات اصلی سپاه پاسداران در سال 1365 مورد توجه قرار گرفت که برای تحقق آن به کارگیری حدود 500 گردان و آن هم از سه محور ضرورت یافت لیکن به دلیل مشکلاتی همچون ضعف امکانات نظامی تنها یک محور – به عنوان تنها راه باقی مانده جنگ در جبهه جنوب – انتخاب شد.
به عبارت دیگر، پس از حذف دو محور احاطه ای (هور و فاو) منطقه شلمچه و ابوالخصیب به منظور انجام عملیاتی بزرگ و سرنوشت ساز برگزیده شد.
اهداف عملیات
تصرف شهر بصره و تهدید جاده صفران – بصره
منطقه عملیات
منطقه عملیاتی ابوالخصیب و شلمچه دارای ارزش ها و ویژگی های مهم سیاسی و نظامی است و می توان آن را مهم ترین منطقه عملیاتی در جبهه جنوب دانست.
مرکز این منطقه، نخلستان های اطراف اروندرود – حد فاصل جزیره بلجانیه تا بصره است – که عرض آن 4 تا 5 کیلومتر و طول آن حدود 15 کیلومتر می باشد.
زمین منطقه عملیاتی از دو جهت دارای خصوصیات مهمی می باشد:
1- وجود نهرها و کانال های کشاورزی که عمق مناسبی دارد و از آن ها می توان برای پدافند استفاده کرد.
2- جناحین منطقه عملیاتی که از شمال به آب گرفتگی شلمچه و کانال ماهی گیری و از جنوب به خور زبیر و زمین های باتلاقی اطراف آن منتهی می شود و دشمن در آن قدرت پاتک ندارد.
استعداد دشمن
شمال منطقه عملیاتی در حوزه استحفاظی سپاه سوم و جنوب آن در حوزه استحفاظی سپاه هفتم عراق قرار داشت. لشکر 11 پیاده از سپاه سوم و لشکر 15 پیاده از سپاه هفتم در منطقه حضور داشتند. در ذیل اسامی کلیه یگان هایی که قبل و حین عملیات در منطقه حضور یافتند، آورده شده است:
الف – یگان های پیاده:
تیپ های 19، 22، 104، 111، 802 ، 805، 107، 102، 702، 420، 421، 429، 45، 112، 47، 23، 238، 436، 802، 501، 402، 117 و 28
ب– یگان های زرهی:
تیپ های 16، 30 و یک گردان مستقل
ج – یگان های مکانیزه:
تیپ های 25 و 8
د– گارد ریاست جمهوری:
تیپ های 2 و 4 از لشکر1 کماندویی و تیپ های 7 و 8 از لشکر 2 پیاده
هـ – نیروی مخصوص:
تیپ های 66 و 68
و – کماندو:
تیپ4 کماندویی ستاد کل و گردان کماندویی لشکر 26
ز – جیش الشعبی:
قاطع 58 المثنی
قوای خودی
هدایت فرماندهی عملیات بر عهده قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء (ص) سپاه پاسداران بود و چهار قرارگاه عملیاتی نیز اجرای آن را بر عهده داشتند.
قرارگاه نجف هدایت نیروهای زیر را به عهده داشت:
لشکر 19 فجر
لشکر 5 نصر
لشکر 17 علی ابن ابی طالب (ع)
لشکر 155 ویژه شهدا
تیپ 21 امام رضا (ع)
تیپ 57 حضرت اباالفضل (ع)
تیپ 12 حضرت قائم (ع)
+ 4 گردان توپخانه
قرارگاه قدس هدایت نیروهای زیر به عهده داشت:
لشکر 25 کربلا هدایت نیروهای زیر را به عهده داشت:
لشکر 41 ثارالله (ع)
لشکر 10 سید الشهدا(ع)
+ 4 گردان توپخانه
قرارگاه کربلا
لشکر 27 محمد رسول الله (ص)
لشکر 14 امام حسین (ع)
لشکر 8 نجف اشرف
لشکر 31 عاشورا
تیپ 44 قمربنی هاشم (ع)
لشکر 32 انصار الحسین (ع)
+ 4 گردان توپخانه
قرارگاه نوح هدایت نیروهای زیر را به عهده داشت:
لشکر 7 ولی عصر (عج)
تیپ 33 المهدی (عج)
تیپ 18 الغدیر
ناو تیپ امیرالمومنین (ع)
+ 4 گردان و 1 آتش بار توپخانه
هم چنین، دو تیپ توپخانه تحت امر قرارگاه مرکزی بودند:
- تیپ 63 خاتم الانبیاء (ص) با 4 گردان و 2 آتش بار
- تیپ 15 خرداد با 4 گردان و 2 آتش بار
ضمناً از مجموع 352 گردان مورد نیاز، حدود 250 گردان آماده گردید که یگان های عمل کننده هر یک بین 7 تا 24 گردان را سازماندهی کرده و در خود جای دادند.
طرح عملیات
چهار منطقه شلمچه، ابوالخصیب، مقابل ام الرصاص و جزیره مینو – به این دلیل که به لحاظ مانور، آتش، عقبه و پشتیبانی به هم وابسته اند – برای انجام این عملیات بزرگ انتخاب گردید. بر همین اساس، هر یک از چهار منطقه فوق به عنوان خط حد یک قرارگاه عملیاتی تعیین شد:
- قرارگاه نجف: از شمال پنج ضلعی شلمچه تا جزایر بوارین و ام الطویله پیشروی در محور شلمچه
- قرارگاه قدس: انجام حرکت اصلی عملیات با عبور از تنگه ام الرصاص – بوارین و پیشروی در محور پتروشیمی و ابوالخصیب.
- قرارگاه کربلا: مقابله با پاتک دشمن از مقابل جزیره ام الرصاص، تامین کل منطقه و پیشروی تا جاده دوم و سوم.
- قرارگاه نوح: تامین جناح چپ و پیشروی در مقابل جزیره مینو.
هم چنین، یگان های تحت امر این قرارگاه ها می بایست طی شش مرحله به اهداف نهایی خود – از شمال به تنومه و از جنوب به پشت کانال بصره – برسند.
شرح عملیات
عملیات می بایست در ساعت 22:30 مورخ 3/10/1365 آغاز شود. به همین خاطر غواص های خودی ساعاتی قبل به درون آب رفته و به سمت خط دشمن حرکت کردند. در این میان، نیروهای دشمن که کاملا آماده و هوشیار بودند ضمن پرتاب منور، با تیربار و خمپاره به طرف نیروهای خودی شلیک می کردند. در مجموع، عملیات خارج از کنترل و هدایت فرماندهی قرار گرفته بود و قبل از هر دستوری یگان ها با توجه به نوع وضعیت و هوشیاری و عکس العمل دشمن به محض رسیدن به ساحل، درگیری را آغاز می کردند. در این حال، رمز عملیات (یا محمد) حدود ساعت 22:45 اعلام شد و نیروهای عمل کننده فقط توانستند در جزایر سهیل، قطعه، ام الرصاص، ام البابی و بلجانیه نفوذ کنند و در بعضی مناطق نیز به صورت موضعی رخنه نمایند.
در مقابل، نیروهای دشمن با پرتاب پی در پی منور و اجرای چند مورد بمباران کنار نهر عرایض (عقبه برخی از یگان ها) و هم چنین اجرای آتش موثر روی رودخانه اروند، عملا سازمان غواص ها و نیز نیروهای موج دوم و سوم را به هم زد. به طوری که نیروهای یگان های مجاور بعضا پراکنده شده و اغلب نمی توانستند روی هدف عمل نمایند.
یکی از مناطق حساس عملیات، جزیره ام الرصاص و نوک بوارین بود که به رغم تلاش بسیاری که برای تصرف آن انجام شد، به خاطر هوشیاری دشمن امکان ادامه درگیری از میان رفت. دشمن با شلیک پرحجم تیربار روی آب، از عبور نیروها از تنگه ام الرصاص – بوارین جلوگیری کرد. مضافا به این که به خاطر حساسیتی که دشمن نسبت به ام الرصاص داشت، در پدافند آن از 9 رده مانع طبیعی و مصنوعی بهره می برد، به طوری که هرگاه از هر خط عقب رانده می شد، در خط بعدی که نسبت به خط قبلی اشراف و تسلط داشت، مقاومت می کرد.
در این حال، با توجه به هوشیاری دشمن، امکان ادامه عملیات میسر نبود، لذا به منظور حفظ قوا و طراحی مجدد عملیات آتی، از ادامه نبرد اجتناب شد.
نتایج عملیات
میزان تلفات و ضایعات وارده بر دشمن به شرح ذیل می باشد:
حدود 8000 کشته و زخمی
حدود 60 اسیر
انهدام حدود 70 دستگاه زرهی، مکانیزه و خودرو
انهدام تعداد زیادی سلاح سبک و نیمه سنگین

تحولات صحنه نبرد پس از پیروزی فاو و اقدامات نظامی دشمن که به طور گسترده و همه جانبه صورت گرفت، فرماندهان سپاه را با وضعیت جدیدی مواجه کرد. جنگ شهرها در سطح گسترده، حمله به مراکز اقتصادی، صنعتی و نفتی فشار فوق‌العاده‌ای را بر کشور وارد ساخت. به ویژه، کاهش بسیار زیاد قیمت نفت تا مرز 5/5 دلار در هر بشکه موجب تشدید این فشارها شد. همراه با این فشارها، تحرک جدید دشمن در عرصه زمینی که پس از اشغال اراضی کشور در آغاز جنگ، برای اولین بار صورت می‌گرفت، جبهه خودی را تحت فشار قرار داده بود. در چنین شرایطی علاوه بر مقابله با حملات عراق به خط‌های پدافندی در طول مرز، آماده شدن برای حمله بزرگ بعدی، مسئولیت دیگری بود که می‌بایست به آن جامه عمل بپوشاند.

تصرف منطقه استراتژیک فاو و جدا سازی بخش جنوبی سرزمین عراق از این کشور اقتضا می‌کرد که مناطق مهمی چون بصره و ام‌القصر نیز مورد توجه قرار گیرد و به نظر می‌رسید، توقف در این منطقه و عدم توسعه وضعیت، به زیان نیروهای خودی باشد. زیرا منطقه عملیات فاو به لحاظ وسعتی که داشت از این قابلیت برخوردار بود که سلسله عملیات بعدی در همین مکان انجام شود.

دلایل انتخاب منطقه

پس از پیروزی فاو که باعث به هم خوردن موازنه نظامی به نفع ایران شد، لازم بود در اقدامی دیگر که از اهمیت ویژه و هدف استراتژیک برخوردار باشد، سرنوشت جنگ به نقطه نهایی رهنمون شود. برای این منظور، منطقه جدید می‌بایست از شرایطی برخوردار می‌بود که هدف‌های مورد نظر تحقق می‌یافت.

منطقه عمومی بصره در جنوب، مهم‌ترین مناطقی بودند که از تابستان سال 1361 همواره برای عملیات‌های بزرگ و سرنوشت‌ساز مورد توجه فرماندهان بودند و عملیات‌های متعددی در این جبهه‌ها انجام شده بود: شرق بصره (عملیات رمضان)، هورالهویزه
(عملیات خیبر و بدر) و فاو (عملیات والفجر 8) مناطقی بودند که طی سال‌های 1361 تا 1364 عرصه نبرد میان رزمندگان اسلام و دشمن بودند. تنها منطقه‌ای که در آن، عملیاتی صورت نگرفت، منطقه ابوالخصیب، جزیره مینو و بخشی از زمین شلمچه بود که در میان هدف‌های مطرح در اطراف بصره، به دلیل نزدیکی به شهر، مهم‌تر از بقیه بودند. به همین دلیل، استحکامات، آرایش سلاح و یگان‌های دشمن نیز در این منطقه (با تأکید بر شلمچه) بیشتر از سایر مناطق عملیاتی بود. و همین موضوع موجب شد که طی چهار سال پس از عملیات رمضان، فرماندهان نظامی توجه جدی به این منطقه کنند.

افزون بر این، اهمیت شهر بصره که هدف اصلی استراتژی نظامی جمهوری اسلامی پس از فتح خرمشهر به شمار می‌رفت، مهم‌ترین عامل در انتخاب این زمین برای عملیات کربلای 4 بود.

از دیگر ویژگی‌هایی که باعث انتخاب این منطقه برای عملیات شد، عوارض موجود در زمین غرب اروند در منطقه ابوالخصیب بود، زیرا وجود نهرها، نخلستان‌ها و کانال‌های کشاورزی و نیز عدم وجود استحکامات در منطقه پتروشیمی تا بصره، این منطقه را قابل تصرف و پدافند می‌نمود. همچنین به دلیل آن که دو جناح منطقه عملیاتی، از شمال به آب‌گرفتگی شلمچه و کانال ماهی‌گیری و از جنوب به خور زبیر و زمین‌های باتلاقی اطراف آن محدود شده بود، قدرت تحرک دشمن ضعیف برآورد می‌شد.

مزیت دیگر منطقه عملیاتی، واگذاری مسئولیت حفاظت و اداره آن به سپاه‌های سوم و هفتم عراق بود.

این مسئله با توجه به مانور عملیات که نفوذ از میان خط حد دو سپاه بود، یکی از ویژگی‌های برجسته منطقه عملیاتی به شمار می‌رفت.

طرح مانور

مانور در این عملیات، نقش اساسی و تعیین کننده‌ای داشت. زیرا تجربه عبور از عرض رودخانه اروند، این بار می‌بایست در طول رودخانه انجام می‌گرفت. و این عبور که خود تاکتیک ویژه و ابتکار عملیات به شمار می‌رفت در صورت تحقق، جنبه‌های دیگر آن که شامل شکستن خط، پاک‌سازی، نفوذ در عمق و تسلط بر چند راه (ورودی شهر بصره) می‌شد، تحول عظیمی در جنگ ایجاد می‌کرد . از این رو، از اردیبهشت تا مهر 1365 و سپس آذرماه همان سال،بحث‌های مختلف و طرحهای گوناگونی ارائه شد ولی بدلیل معایب آنها منتفی گردید. یکی از موضوعات اساسی در طرح‌های ارائه شده، از نظر فرماندهان سپاه، وابستگی ابتکار ویژه به غافل‌گیری دشمن بود.

بدین ترتیب پس از یک دور بحث، طرحی تصویب شد که مورد توافق کلیه فرماندهان بود.

در جلسه، (16/7/1365) پس از بحث و گفت‌و‌گو، سرانجام فرماندهان یگان‌ها مانور عملیاتی از پنج ضلعی در شلمچه تا جزیره سهیل در مقابل جزیره مینو را پذیرفتند. آنها پذیرفتند که زمین شلمچه بر زمین مقابل جزیره مینو ترجیح دارد. همچنین، اهمیت زمین دو طرف اروند و ابوالخصیب و نیز تاکتیک ویژه برای عبور از تنگه مورد قبول واقع شد. در پایان این جلسه، فرمانده سپاه گفت:

?برادران عزیز، همه توجیه هستند و احتیاجی به توضیح اهمیت عملیات نیست. این سومین منطقه‌ای است که برای رفتن به سمت بصره در آن عمل می‌کنیم. منطقه رمضان [شرق بصره] هور [الهویزه] و اینجا، خدای ناکرده اگر از ما کوتاهی سربزند، مسئولیت ما خیلی سنگین است. ما باید با تمام قدرت تکلیفمان را انجام دهیم آن وقت، هر چه خدا خواست. اینجا یک شجاعت بزرگ و تدبیر و دقت بالایی می‌طلبد. این تاکتیک و شیوه جنگی که ما برای این عملیات مهیا کرده‌ایم، دشمن آمادگی‌اش را ندارد و [از طرف ما] احتیاج به توکل و ایثار بالایی دارد. برادرها باید همه مسائل را با هم حل کنند و تا آخر عملیات، دست اخوت و برادری به هم بدهند، چون این عملیات با همیاری و همکاری پیش می‌رود. لذا، باید تقسیم کار کنید و همدیگر را کمک کنید.?

از نیمه دوم مهرماه کار آماده‌سازی منطقه عملیات با جدیت پیگیری شد. در حین این پی‌گیری و پیشبرد امور، بحث مانور باز هم مطرح شد و سرانجام، در آذرماه فرمانده سپاه با دریافت نظرات و مسائل جدید، طی جلسه‌ای با آقای هاشمی، خط جدید کاری را به نیروی زمینی سپاه ابلاغ کرد.

مطابق آخرین تصمیم گیری و جمع‌بندی وضع موجود، برای انجام عملیات کربلای 4، چهار زمین شلمچه، ابوالخصیب، منطقه مقابل جزیره ام‌الرصاص و جزیره مینو انتخاب شد. این چهار منطقه از نظر مانور آتش، و عقبه و پشتیبانی به یکدیگر وابستگی داشتند. از این رو، هر کدام به یک قرارگاه سپرده شد.

خط حد قرارگاهها نیز به شرح زیر مشخص گردید:

1- قرارگاه نجف، از شمال پنج ضلعی در شلمچه تا جزایر بوارین و ام‌‌الطویله؛

2- قرارگاه قدس، عبور از تنگه و پیشروی در پتروشیمی و ابوالخصیب؛

3- قرارگاه کربلا، مقابله با پاتک دشمن از مقابل جزیره ام‌الرصاص و پیشروی تا جاده دوم و سوم. این قرارگاه تأمین کل منطقه عملیاتی را نیز به عهده داشت؛

4- قرارگاه نوح، تأمین جناح چپ و پیشروی در مقابل جزیره مینو.

نیروی مورد نیاز برای عملیات، 352 گردان برآورد شد، اما تنها 250 گردان مهیا شد که در قالب 13 لشکر و 12 تیپ مستقل وارد عملیات شدند.

آمار نیروها عبارت بودند از:

23733 پاسدار رسمی، 66847 سرباز و 113231 نیروی بسیج. در مجموع، 203811 تن نیروی انسانی برای عملیات در اختیار سپاه پاسداران بود

شرح عملیات

طی چند روزی که به زمان عملیات باقی مانده بود بمباران و آتش توپخانه عراق روز به روز افزایش می‌یافت. صبح روز سوم نیز اطراف پل فجر، نهر عرایض، سواحل کارون، اوایل جاده خرمشهر، حوالی ایستگاه هفت و برخی نقاط دیگر، بمباران شد و آتش توپخانه دشمن نیز فزونی یافت. پس از تاریک شدن هوا در روز سوم، (زمان آغاز عملیات) عراقی‌ها به ریختن فلر به وسیله هواپیما و شلیک منور دست زدند.

از ساعت 19 تا 21 بیش از پنج مورد گزارش در مورد اقدامات دشمن به قرارگاه مرکزی رسید. با آنکه اوضاع نگران کننده می‌نمود، اما تحلیل کلی فرماندهی آن بود که شرایط عادی است. از ساعت 21 غواص‌ها به درون رودخانه رها شدند، اما پس از حدود نیم ساعت، در ساعت 21:35 برادر عزیز جعفری اطلاع داد، دشمن با تیربار نیروها را زیر آتش گرفته است. این تحرک دشمن نیز مانند شب‌های گذشته عادی فرض شد، لذا دستور داده شد همه در ساعت 22:30 پای کار باشند. اما ساعت 21:38 دقیقه لشکر 14 امام حسین (ع) خبر داد که دشمن روی خط، منور زیادی انداخته و داخل رودخانه نیز با تیربار به نیروها حمله کرده است. تمام این اقدامات دشمن داخل تنگه متمرکز شده بود. همان جایی که می‌بایستی تاکتیک ویژه عملیات انجام می‌گرفت.

در ساعت 22، فرمانده قرارگاه قدس اعلام کرد که لشکر 31 عاشورا متوقف شده است و امکان استفاده از لشکر 41 ثارالله (ع) نیز وجود ندارد، و تیربار دشمن در خط و روی آب نیروها را هدف قرار داده است در محور قرارگاه قدس لشکرهای 14 امام حسین (ع)،21 امام رضا (ع) و 31 عاشورا در ساعات نخست حمله و قبل از درگیری، تلفات زیادی متحمل شدند. با این همه، فرمانده قرارگاه ابراز می‌داشت، شرایط حاد نیست. عدم تحرک خاص دشمن در محورهای قرارگاه‌های نوح، کربلا و نجف و نیز عادی بودن شرایط در آن محورها، موجب تقویت این برداشت فرماندهی شده بود، اما شرایط در محور قرارگاه قدس به کلی با شرایط محورهای دیگر متفاوت بود.

به هر صورت، حدود ساعت 22:08 با خبرهای گوناگونی که رسید، فرماندهی پی برد که دشمن تک را کشف کرده است. اما اوضاع به سختی قابل اداره و بازگشت به شرایط قبل از حمله بود. و از سوی دیگر، هنوز تا اندازه‌ای امیدواری وجود داشت. از این رو، در ساعت 22:30 سوم دی‌ماه 1365 رمز عملیات قرائت شد و یگان‌ها در تمام محورها عملیات را آغاز کردند. و این در شرایطی بود که این بار، دشمن عملیات را آغاز کرده بود.

با آغاز حمله سراسری در منطقه عملیاتی، در محور قرارگاه‌های نجف، قدس، نوح و کربلا نیروها دست به پیشروی زدند و هدف‌هایی نیز تصرف شد. این وضعیت موجب آرامش در قرارگاه شد، اما در ساعت 24:10 دقیقه لشکر 14 امام حسین (ع) خبر داد، این یگان نتوانسته است در جزیره بلجانیه قایق‌های حامل نیرو را پیاده کند و دشمن از سمت جزایر بوارین و ماهی مانع عبور این قایق‌ها شده و تعدادی از آنها نیز منهدم شده‌اند. قرارگاه قدس نیز اطلاع داد، نوک جزیره ماهی پاک‌سازی نشده است و دشمن روی تنگه به شدت تیراندازی می‌‌‌کند.

در جزیره ام‌الرصاص، لشکرهای 8 نجف، 14 امام حسین (ع)، 25 کربلا و 41 ثارالله وارد عمل شده و ضمن شکستن خط‌های اول دشمن، پیشروی در عمق را آغاز کردند.

لشکر 25 که وارد جزیره ام‌الرصاص شده بود، نتوانست تا صبح سرپل به دست آمده را توسعه دهد.

در محور قرارگاه نجف، لشکر 19 فجر توانست وارد پنج ضلعی شود و در محور دیگر نیز، لشکر 57 حضرت ابوالفضل پیشروی کرد. وضعیت در منطقه شلمچه از شرایط بهتری نسبت به سایر محورها برخوردار بود.

در منطقه جزیره مینو، قرارگاه نوح ـ تیپ‌ 33 المهدی ـ توانست خط را بشکند اما با نیروهای دشمن مواجه شد که با سختی توانست پس از پاک‌سازی، با تیپ 32 انصارالحسین در خط اول الحاق کند. اما وجود آتش در جناح راست، این محور را تهدید می‌کرد. در این حال، لشکر 7 ولی‌عصر (عج) نیز توانست وارد جزیره سهیل شود.

بر پایه خبرهای رسیده از اطلاعات قرارگاه خاتم (سپاه) دشمن دو اقدام اساسی را در دستور کار خود قرار داد: اول اجرای آتش روی دهانه کارون و تنگه، دوم جلوگیری از پیشروی لشکر 19 فجر و تیپ 57 ابوالفضل در داخل پنج‌ضلعی در محور شلمچه.

علاوه بر این، در ساعت یک بامداد، رادیو عراق خبر حمله ایران را همراه با نقطه و محورهای آن اعلام کرد، موضوعی که درگذشته سابقه نداشت. به ویژه در این خبر اعلام شد که این حمله بین سپاه‌های هفتم و سوم انجام گرفته است و لشکرهای 11 و 15 درگیر هستند. این خبر، احتمال هوشیاری و آگاهی دشمن را از حمله، در ذهن فرماندهی بیشتر تقویت کرد.

پس از آن که عبور از تنگه (محور اصلی عملیات) ناممکن شد، عبور از جزایر ام‌الرصاص و ام‌البابی، محور تلاش جبهه خودی قرار گرفت. اما در ساعت 2:10 بامداد قرارگاه کربلا اطلاع داد که دهانه کارون از ناحیه پشت ام‌الرصاص، زیر آتش دشمن قرار دارد و همه قایق‌های حامل نیروهای تیپ انصارالحسین آسیب دیده‌اند. فرمانده قرارگاه نوح نیز وضع تیپ 33 المهدی را نامناسب گزارش کرد.

علاوه بر این، در ساعت 2:20 بامداد فرمانده لشکر 8 نجف شرایط یگان خود را در جزیره ام‌الرصاص سخت توصیف نمود. و این در حالی بود که انهدام وسیع قایق‌ها به دست دشمن، امکان انتقال نیرو را به جلو با مشکل مواجه کرده بود. ضمن آن که تردد نیروها به دلیل آتش دشمن به سختی امکان‌پذیر بود.

در ساعت 3:17 بامداد لشکر 7 ولی‌عصر (عج) اعلام کرد، قایقی در اختیار ندارد و بخشی از جزیره سهیل را نیز پاک‌سازی نکرده است. در شلمچه نیز، لشکر 19 فجر و تیپ 57 ابوالفضل توان حفظ پنج ضلعی را نداشتند و در محور بوارین نیز مشکل به وجود آمده بود. از این رو، در ساعت 6:10 صبح به قرارگاه نجف اجازه داده شد، عقب‌نشینی کند.

اوضاع در قرارگاه‌های دیگر نیز مساعد نبود؛ داخل جزیره ام الرصاص الحاق صورت نگرفته بود، لشکر 25 کربلا نتوانست سرپل خود را در جزیره ام‌البابی توسعه دهد، لشکر 8 موفق به پاک‌سازی هدف‌های خود در جزیره ام‌الرصاص نشد و تیپ انصارالحسین نیز نتیجه روشنی به دست نیاورد. یگان‌های دیگر نیز شرایط مشابهی داشتند. از این رو، فرماندهی با تشکیل جلسه‌ای دستور داد جزیره ام‌الرصاص حفظ شود و در محورهای دیگر یگان‌ها عقب‌نشینی کنند. اما در پی اظهار خوش‌بینی چند تن از فرماندهان و دریافت برخی خبرها، بار دیگر برای ادامه عملیات امیدواری ایجاد شد و برخی تلاش‌ها نیز صورت گرفت، اما از حدود ساعت 11 صبح عراق علیه مواضع رزمندگان دست به پاتک زد و سرانجام، در ساعت 23:45 دقیقه شب (چهارم) توقف عملیات اعلام شد.

بدین ترتیب، به منظور حفظ قوا و طراحی دوباره عملیات آتی، از ادامه نبرد اجتناب شد. در این عملیات، 985 تن از نیروهای خودی شهید و 8071 تن مجروح شدند.

علل عدم موفقیت عملیات

عوامل تاکتیکی و استراتژیکی مختلفی در ناکامی کربلای 4 دخالت داشتند، اما نقش عوامل زیر برجسته و تعیین کننده‌تر بود:

1- آگاهی عراق از مکان و زمان عملیات که بیشتر مرهون اطلاعاتی بود که امریکا به تلافی ماجرای مک‌فارلین در اختیار این کشور قرار داده بود.

منابع اطلاعاتی و جاسوسی امریکا دقیق‌ترین و جزیی‌ترین خبرها را درباره عملیات کربلای 4 در اختیار عراقی‌ها قرار دادند. اظهارات مقامات عراقی در مورد اهداف عملیات و نتیجه آن حاکی از آن بود که اطلاعات ارسالی به عراق حاوی نکات قابل ملاحظه‌ای بوده است. در این باره وزیر دفاع عراق گفت:

?هدف ایران شهر بصره بوده و هست ایرانی‌ها اگر موفق می‌شدند هدف‌های خود را تحقق بخشند، ارتباط میان سپاه سوم و هفتم را قطع می‌کردند و تمام فاو و خورعبدالله و شمال بصره را به اشغال خود درمی‌آوردند. علت شکست کنونی این است که ما آماده بودیم و نقشه‌های لازم را طرح کردیم ? و از درس‌های فاو استفاده کردیم.?

وزیر دفاع عراق ضمن تشکر از امریکا اظهار داشت:

?ما به خاطر این اطلاعات از آنان تشکر می‌کنیم، اما به آنان خاطر نشان می‌کنیم که در مقایسه با برخوردشان با ایران، در این مورد تعادل برقرار نبوده است.?

2- تجربه دشمن از عملیات فاو و عبور غواص‌ها از اروند و نیز مسلح کردن زمین در محورهای حمله، آن گونه که امکان مقابله با مهاجمان را برای آنها فراهم می‌ساخت.

یزدفردا

90/10/28::: 2:35 ص

نظر()

کربلای 4

علی شایان

یادشهیدان اطلاعات عملیات تیپ الغدیرکه درکربلای4درجزیره قطعه (جنوب جزیره سهیل)حماسه افریدندگرامی باد.دران شب درجزیره مینو بابچه های ناوتیپ امیرالمومنین دعای توسل برگزارشد شهیدان ساعدصمدی امیرنامجو ضیاءشریف محمدرضازارع بیدگی حمیدخانزاده سیدمحمدموسوی پوراخرین وداع رابامعبودخویش میکردندگریه های صمدی رافراموش نمیکنم ازبین شریف ونامجوبایدیک نفربا گروهان غواصی میامد هردوباالتماس وگریه خواستارشرکت درعملیات بودندتاهردوانتخاب شدند چون خداهردورامیخواست وارداروندشدیم (شب تاریک وبیم موج وگردابی چنین حایل کجادانندحال ماسبکباران ساحلها)وقتی به ججزیره قظعه رسیدیم ازغواصهای بوشهری چراغ قوه خانزاده رابه من داد بعد گفتند صمدی هم برای نجات غواصها نارنجکی منفجر وتعدادی عراقی راتلف وبچه هارابه عقب فرستاده وخودباقطع شدن پامقاومت وشهیدشده است دیگر شریف ونامجووزارع بیدگی هم ندیدیم ودرهمان جزیره همگی مفقودشدند یادشان گرامی

90/10/28::: 2:32 ص

اولین دیدگاه را شما بگذارید

< << 16 17 18 19 20 >> >